iselida.gr - Ειδήσεις για την πρώτη σελίδα

Ο γιατρός, συγγραφέας και μελετητής της ιστορίας Ευάγγελος Μαυρουδής σε ένα ανθρώπινο τετ α τετ . Από αυτά που βλέπεις μόνο σε κανένα ταβερνάκι με τις καρδιές χωρίς «πανοπλία». Σε ένα καφενεδάκι με καθαρά βλέμματα. Επί σειρά ετών δημοτικός σύμβουλος Ραφήνας, διακεκριμένος ιατρός και την τελευταία δεκαετία συγγραφέας και μάλιστα μυθιστορημάτων best seller.

Σπανίζει το «φαινόμενο» γιατροί να γράφουν μυθιστορήματα ή ιστορικά αναγνώσματα και ακόμη περισσότερο να μην «κλέβουν» καθόλου χρόνο από τα επιστημονικά τους καθήκοντα, αλλά να είναι δοσμένοι και στα δύο. Πώς τα καταφέρνει ένα μυαλό και πώς διαχειρίζεται τον χρόνο;

Ίσως συμβάλλουν ικανότητες που απαιτούνται στην άσκηση της ιατρικής. Ο γιατρός οφείλει να παραμένει απόλυτα συγκεντρωμένος ψυχικά και πνευματικά σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση που εξετάζει. Κι όταν αλλάζει ασθενή, να επαναλαμβάνει τη διαδικασία αυτή με την ίδια ένταση και προσήλωση. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί ίσως να μεταπηδά και από την ιατρική στη λογοτεχνία και το ανάποδο. Έτσι ο χρόνος διευρύνεται ουσιαστικά, επειδή παρέχεται η δυνατότητα στο μυαλό να αξιοποιεί και το παραμικρό ελεύθερο δευτερόλεπτο. Αυτό ξεκουράζει μάλιστα το νου, βελτιώνοντας τη διάθεση, όπως συμβαίνει όταν ακούμε απαλή μουσική αντί να παραμένουμε σε απόλυτη ησυχία. Ως φοιτητής ξεκούραζα το μυαλό μου την περίοδο των εξετάσεων διαβάζοντας ιστορία. Τέλειωσα τους τέσσερις τόμους της «Ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης» του Δημήτρη Φωτιάδη μελετώντας Ανατομία, Ιστολογία, Νοσολογία, Φαρμακολογία, Παθολογική Φυσιολογία κλπ.

Από την εξαιρετική τριλογία «Επιστροφή στη Σμύρνη» στο ερωτικό μυθιστόρημα – έκπληξη «Ο χρόνος με τη Ρόζι» και μετά στο μυθιστορηματικό πολιτικό μπεστ σέλερ με τον αείμνηστο Κώστα Κουτσομύτη «Το κόκκινο τανγκό«. Συγγραφικοί «ακροβατισμοί» που όμως ισορροπούν με επιτυχία στον χρόνο…

Πρόκειται για προσωπικές αναζητήσεις σε τρεις μεγάλες περιόδους της ιστορίας μας: τη Μικρασιατική Καταστροφή, τον Εμφύλιο Πόλεμο και την μετατροπή της Μεταπολιτευτικής ευτυχίας μας σε Καθαρτήριο. Ο αναγνώστης που θα διαβάσει τα βιβλία αυτά ταξιδεύει μαζί μου στο «τότε», βιώνει τα γεγονότα σαν να είναι παρών, «δρα» ο ίδιος χάρη στην ταύτιση με συναρπαστικούς χαρακτήρες, συνυπάρχει με ιστορικά πρόσωπα, η συμπεριφορά των οποίων, δημόσια ή προσωπική, είναι απόλυτα ντοκουμενταρισμένη, χωρίς να χάνει όμως την επίγνωση του «τώρα», η οποία βέβαια είναι εντελώς απαραίτητη για την ιστορική κατανόηση. Έτσι βιώνει το θαλασσοπνίξιμο των προσφύγων διατηρώντας τις κάλτσες στεγνές και τα πόδια ζεστά στο πάπλωμα του κρεβατιού του. Η πραγματική αλήθεια, δυστυχώς, δεν είναι ούτε αληθοφανής ούτε ορατή, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πραγμάτωσής της. Γι’ αυτό χρειάζεται λίγο ψέμα για να γίνει αληθοφανέστερη αλλά και στοιχειώδη σκηνοθεσία ώστε να φωτιστεί καταλλήλως. Αυτές τις ανάγκες εξυπηρετεί η λογοτεχνική μυθοπλασία και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, το ιστορικό μυθιστόρημα.

Είναι δυνατόν να υπάρξει ερωτικό μυθιστόρημα που να μην έχει και βιωματικές «πινελιές» του συγγραφέα του;

Φυσικά όχι. Πώς θα μπορούσε άλλωστε να είναι διαφορετικά; Η τέχνη απαιτεί αλήθειες και πρώτης ποιότητας υλικό. Ο έρωτας είναι ότι πιο συναρπαστικό βιώνει ο άνθρωπος ανεξάρτητα από ηλικία. Δεν είναι μόνο ανίκητος στη μάχη αλλά καθώς προορισμός του είναι η αθανασία του ανθρώπινου είδους, έχει κατορθώσει να νικήσει τον αμείλικτο χρόνο, όντας ο ίδιος αγέραστος.

Ο συγγραφέας μπορεί να εμπνευστεί από τα πάντα ή έχει περιορισμένα «κλικ» του μυαλού; Αυτό που λέει η νεολαία «μου έκανε κλικ»…

Νομίζω ότι τα «κλικ» είναι περιορισμένα και εξαρτώνται από την ικανότητα να δει κανείς, να αντιληφθεί κάτι. Προσωπικά έχω αφήσει «θησαυρούς» να γλιστρήσουν από τα χέρια μου επειδή τη συγκεκριμένη περίοδο διατελούσα σε άγνοια της αξίας τους. Ορισμένα «κλικ» είναι ορμέμφυτα και η έμπνευση αφορά την καλλιτεχνική διαχείρισή τους. Ο έρωτας, η ζήλεια, ο φόβος του θανάτου είναι χιλιοειπωμένα ή και βιωμένα ζητήματα ώστε το κυρίως ζητούμενο περιορίζεται στην πρωτοτυπία της μορφής όταν ασχολείσαι μαζί τους. Εξειδικευμένα θέματα όμως, όπως είναι οι αιτίες ιστορικών γεγονότων που αποτελούν το περιεχόμενο ενός ιστορικού μυθιστορήματος, απαιτούν εξαντλητική μελέτη και ιδιαίτερες γνώσεις.

Ο συγγραφέας μπορεί να δημιουργήσει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες; Γνωρίζετε ότι ο Τζον Λε Καρέ έχει αποτραβηχτεί από χρόνια σε ένα ερημικό σπίτι στην Κορνουάλη γιά να ακούει μόνο τον ήχο των κυμάτων και του ανέμου ώστε να μπορεί να γράφει…

Και ο Προυστ είχε επενδύσει το διαμέρισμά του με φελλό για να μην τον αποσπά η φασαρία των Παρισινών δρόμων την πρώτη εικοσαετία του 20ου αιώνα. Ο Χέμινγουεϊ δακτυλογραφούσε όρθιος, ενώ ο Παμούκ αποσύρεται σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου για να μην τον ενοχλούν όταν έρθει η ώρα να ολοκληρώσει το καινούργιο έργο του. Ο Σαμαράκης χρησιμοποιούσε χρωματιστά μολύβια για να σχεδιάζει τους χαρακτήρες του αλλά στα διηγήματά του ειρωνευόταν τις εξαρτήσεις κάποιων συγγραφέων από την ποιότητα του χαρτιού προκειμένου να ξεκινήσουν να γράφουν. Ως φοιτητής, ψάχνοντας για χαρτζιλίκι, παραλίγο να εργαστώ κοντά σε κάποια μεγάλης ηλικίας συγγραφέα που θα μου υπαγόρευε, αλλά τελικά δεν πήγα. Νομίζω ότι ο καθένας έχει τον τρόπο του και τις συνήθειές του.

Με ενδιαφέρει πολύ η άποψή σας για το ποιούς θεωρείτε τους πέντε – ας πούμε – πιο δυνατούς συγγραφείς όλων των εποχών; Προφανώς και η γνώμη σας είναι προσωπική.

Τον Όμηρο, τον Σαίξπηρ, τον Ντοστογιέφσκι, τον Προυστ, τον Μαρκές.

Αντιλαμβάνομαι ότι είναι σχεδόν ακατόρθωτο, αλλά θα μπορούσατε με προσπάθεια να επιλέξετε το κορυφαίο βιβλίο που έχετε στη βιβλιοθήκη σας και αποτέλεσε «πυξίδα» ζωής;
Το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Προυστ είναι το μυθιστόρημα που αλλάζει τη μέθοδο αφήγησης του Ομήρου. Διαβάζοντάς το, αισθάνεσαι να ανοίγει το μυαλό σου και, μέσα από βιώματα και αναμνήσεις σου που αναδεύονται, να δημιουργείς το δικό σου προσωπικό μυθιστόρημα. Ο σύγχρονος κινηματογράφος έχει πάρει πολλά από τη μέθοδο αυτή όπως βέβαια και από την αφηγηματική τεχνική του Ομήρου. Ο Προυστ πέθανε πριν ολοκληρώσει το έργο του, χωρίς να προλάβει να το διορθώσει από ένα σημείο και πέρα. Γι’ αυτό κάποιοι ήρωες ζωντανεύουν ξαφνικά ενώ έχουν πεθάνει σε προηγούμενες σελίδες. Η γοητεία της αφήγησης όμως είναι τόσο ισχυρή που ακόμα και αυτές οι στοιχειώδεις αδυναμίες παραβλέπονται από τον αναγνώστη.

Φαντάζομαι πως ήδη ετοιμάζετε το νέο σας βιβλίο. Θα μας δώσετε «κάτι» από το «θησαυροφυλάκιο» των σκέψεών σας;
Το καινούργιο βιβλίο λέγεται προσωρινά «Το ταξίδι». Είναι αφιερωμένο στο Κυπριακό. Πρόκειται για ένα επίσης τραυματικό, εθνικό ζήτημα που βρίσκεται μάλιστα στην επικαιρότητα αυτή την περίοδο. Μακάρι η παρούσα προσπάθεια για την επανένωση της νήσου να αποβεί θετική και να γίνει αποδεκτή από τις δύο κοινότητες. «Το ταξίδι» θα εμβαθύνει στα γεγονότα αναλύοντας την –κατά πολλούς- πρώτη μεγάλη ευκαιρία επίλυσης του Κυπριακού η οποία μάλιστα θεωρείται ότι αποτέλεσε και το ξεκίνημά του. Η ιδέα για το έργο γεννήθηκε από μια πληροφορία που μου έδωσε ένας από τους εγκυρότερους δημοσιογράφους της Κύπρου, με τον οποίο γνωρίστηκα χάρη στο «Κόκκινο Τανγκό». Η μέχρι τώρα έρευνα και μελέτη μου έχει αποδείξει πόσο λίγα γνωρίζω (γνωρίζουμε, ίσως) από την ιστορία της Κύπρου. Είναι δραματικό να αναλογίζεται κανείς τα γεγονότα που ακολούθησαν.

Καλός γιατρός είναι αυτός που «καθησυχάζει» και «μπερδεύει» με δυσνόητους ιατρικούς όρους τον ασθενή ή αυτός που του λέει τη «σκληρή» αλήθεια»;

Η αλήθεια λυτρώνει. Η ζωή είναι απρόβλεπτη και πεπερασμένη. Πολλοί γιατροί έζησαν λιγότερο από ασθενείς των οποίων πρόβλεψαν τον πρόωρο θάνατο. Το ίδιο ισχύει για τους συνοδούς αρκετών «καταδικασμένων» αρρώστων. Η πολύχρονη εμπειρία με έχει διδάξει να αποφεύγω τα μεγάλα λόγια και να δείχνω σεβασμό απέναντι στη ζωή και στη φύση. Η αγωνία, ο φόβος, το μαρτύριο, η απελπισία προέρχονται από την άγνοια, τη δυσπιστία, την απόρριψη, την αυταπάτη, το συναίσθημα της τιμωρίας. Καλός γιατρός είναι εκείνος που εξασκεί την τέχνη του, όχι αυτός που δοκιμάζει ή προωθεί την επιστήμη στους ασθενείς του. Οι άρρωστοι δεν είναι πειραματόζωα, ούτε στατιστικά νούμερα, ούτε αντικείμενα επιστημονικών ανακοινώσεων, πολύ περισσότερο δε δεν είναι αντικείμενα οικονομικής εκμετάλλευσης, άμεσης ή έμμεσης.

Καλός γιατρός είναι εκείνος που εξασκεί την τέχνη του, όχι αυτός που δοκιμάζει ή προωθεί την επιστήμη στους ασθενείς του. Οι άρρωστοι δεν είναι πειραματόζωα, ούτε στατιστικά νούμερα, ούτε αντικείμενα επιστημονικών ανακοινώσεων, πολύ περισσότερο δε δεν είναι αντικείμενα οικονομικής εκμετάλλευσης, άμεσης ή έμμεσης.

Αλήθεια, γιατί γίνατε γιατρός; Τι είναι αυτό που ωθεί έναν άνθρωπο να σώζει ζωές ή έστω να ανακουφίζει τον πόνο;

Ήμουν έφηβος όταν χρειάστηκε να αποφασίσω. Δεν διέθετα οικογενειακή παράδοση ούτε πραγματική γνώση του αντικειμένου. Με είχε γοητεύσει ένα μυθιστόρημα, «Το Κάστρο» του Κρόνιν, όπου περιγράφεται η ζωή ενός νεαρού γιατρού στην Ουαλία τον περασμένο αιώνα, πριν την εγκαθίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Απ’ όσο ξέρω, πολλοί γιατροί έχουν επηρεαστεί ως νέοι από το βιβλίο αυτό. Διαβάζοντάς το αισθάνεσαι τη δύναμη της προσφοράς και της συμπόνιας, ενώ σε συναρπάζει η διαλεκτική της ιατρικής διάγνωσης. Τηρουμένων των αναλογιών ακολούθησα και στη δική μου καριέρα την πορεία του ήρωα του Κρόνιν. Ίσως ο καθένας μας κάνει τελικά εκείνο που θέλει με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο.

Θυμίζει κάτι από το μυθιστόρημα του Ροβίρα όπου ο ιππότης φεύγει γιά τη Γη του πεπρωμένου προκειμένου να βρει τον εαυτό του. Σας ρωτάω και ως άνθρωπο, αλλά και με την ιδιότητα του επιστήμονα. Τι είναι αυτό που δεν καταλαβαίνουν οι περισσότεροι άνθρωποι για τις αξίες και το νόημα της ζωής αλλά και τη θνητότητα;

Ήμουν ερωτευμένος έφηβος και η κοπέλα μου ζήτησε να γράψω σε ένα λεύκωμα (έτσι λέγονταν τα λευκά τετράδια με τα αυτοκόλλητα και τις φωτογραφίες, όπου συμμαθητές και συμμαθήτριες διατυπώναμε τις σοφίες μας) «γιατί ζούμε;». Έγραψα: «για να κάνουμε παιδιά». Εκείνη σκανδαλίστηκε και συνέχισε: «Κι εκείνα;». Συνέχισα: «για να κάνουνε παιδιά». «Το μυαλό σου είναι συνέχεια εκεί» ψιθύρισε ενοχλημένη. Πενήντα χρόνια αργότερα επιμένω ότι το νόημα της ζωής είναι η διαιώνιση, η αθανασία του είδους. Βέβαια ούτε τότε ούτε τώρα το μυαλό μου είναι κολλημένο στην απαραίτητη σεξουαλική πράξη. Η προστασία της φύσης, οι κοινωνικές συνθήκες, ο πνευματικός πολιτισμός, η ηθική αφορούν τη ζωή, αν δεν θέλουμε να εξαφανιστεί από τον πλανήτη. Σαν τα μερμήγκια λοιπόν κουβαλάμε το σπόρο του ο καθένας, αποτελώντας οντότητες για εκατόν πενήντα χρόνια περίπου, όσο δηλαδή ζούμε ως άτομα και ως αναμνήσεις στις ψυχές των παιδιών μας και των εγγονών μας, των ανθρώπων δηλαδή που έχουν τη δυνατότητα να μας γνωρίσουν. Από κει και πέρα τα κομμάτια μας διαιωνίζονται απρόσωπα στα σώματα των απογόνων μας, ενώ οι υλικές ή πνευματικές δημιουργίες μας υπηρετούν ή κατατρέχουν τις επόμενες γενιές αναλόγως.

Σας δίνει κάτι ελπίδα στην καθεύδουσα Ελλάδα του 2018;

Η αθεράπευτη αφέλεια των συμπατριωτών μας, η σύγχυση αιτίας και αποτελέσματος, η απίστευτη ευπιστία προς παιδαριώδεις υποσχέσεις δημαγωγών αλλά και κοινών απατεώνων διαψεύδουν τις ελπίδες της εξαντλημένης πια αισιοδοξίας μου. Το διεθνές περιβάλλον είναι ιδιαίτερα αρνητικό πλέον. Μακάρι οι περιπέτειες που μας περιμένουν να μην είναι χειρότερες από όσα ζήσαμε το καλοκαίρι του ’15.

Τι είναι αυτό που σας απογοητεύει περισσότερο στις μέρες μας; Η πολιτιστική, πνευματική, κοινωνική ευτέλεια – χρεωκοπία ή η οικονομική ένδεια – χρεοκοπία;

Η πνευματική ευτέλεια και η κοινωνική χρεωκοπία είναι χειρότερη από την οικονομική. Η φτώχεια αντιμετωπίζεται. Άλλωστε όχι μόνο οι γονείς μας αλλά και εμείς έχουμε περάσει δύσκολες μέρες. Ανυπόφορη είναι η πνευματική ένδεια και ακόμα πιο επικίνδυνη η βλακεία. Η ανοησία, απρόβλεπτη και παράκουη, αποδεικνύεται ακατανίκητη.

Η πνευματική ευτέλεια και η κοινωνική χρεωκοπία είναι χειρότερη από την οικονομική. Η φτώχεια αντιμετωπίζεται. Άλλωστε όχι μόνο οι γονείς μας αλλά και εμείς έχουμε περάσει δύσκολες μέρες. Ανυπόφορη είναι η πνευματική ένδεια και ακόμα πιο επικίνδυνη η βλακεία. Η ανοησία, απρόβλεπτη και παράκουη, αποδεικνύεται ακατανίκητη.

Όταν δικαιώνεστε για μια θέση σας (όποια κι αν είναι αυτή) που τολμήσατε να εκφράσετε και γίνατε «μαύρο πρόβατο» και αυτή η θέση δικαιώνεται στον χρόνο αυτό σας χαροποιεί ή σας εξοργίζει;

Φυσικά δεν είναι δυνατό να αισθάνεται χαρά κανείς, ιδιαίτερα όταν ξέρει ότι θα ακολουθήσουν αργά ή γρήγορα οι συνέπειες. Κατανοώ ότι επανέρχεστε στο ζήτημα της αποχέτευσης και των τεράστιων προστίμων τα οποία έχουν ήδη επιδικαστεί. Όταν ο περίφημος "κόφτης" θα μειώνει ακόμα περισσότερο μισθούς και συντάξεις, πιστεύετε ότι πολιτεία θα συνεχίσει να πληρώνει τα πρόστιμα χωρίς να τα επιμερίζει στους υπαίτιους δήμους; Από τη στιγμή που ο νόμος είναι ξεκάθαρα διατυπωμένος, οι αρμόδιοι θα διωχθούν για παράβαση καθήκοντος αν δεν τα επιμερίσουν. Τότε θα υπάρξει οργή.

Είστε από τους ανθρώπους που θεωρούν το συγνώμη και το ευχαριστώ περιττά ή σπουδαίες λέξεις ψυχής που θα έπρεπε να κυριαρχούν;

Είναι ανθρώπινο να σφάλει κανείς. Το αίτημα για συγγνώμη αποδεικνύει την έλλειψη πρόθεσης και το μεγαλείο της ψυχής του αιτούντα. Το «ευχαριστώ» δείχνει την αναγνώριση και τον ηθικό ανδρισμό, αποδεικνύοντας την έλλειψη φόβου.

Ο εκπληκτικός Αλμπέρ Καμύ «φώναζε» εδώ και δεκαετίες για την επιβολή του παράλογου στη λογική. Γιατί επιτρέπουμε να συμβαίνει αυτό στις κοινωνίες, ακόμη και στην προσωπική ζωή του καθενός; Ή μήπως είναι αναπόφευκτο, κάτι σαν νομοτέλεια;

«Το Κόκκινο Τανγκό» διαπραγματεύεται αυτό ακριβώς το ζήτημα αναλύοντας τη λογική μιας γενιάς και μιας ιδεοληψίας. Πρόκειται για νοοτροπία με απώτατο παρελθόν. Η έννοιες του καλού και του κακού εναλλάσσονται κατά τις ανάγκες μας, ανάλογα με τα σημεία αναφοράς τους. Ο φόνος λ. χ. στον πόλεμο θεωρείται αποδεκτός, ιδιαίτερα όταν σκοτώνει κανείς υπερασπιζόμενος την πατρίδα του, την πίστη του, τα ιδανικά του. Στην Παλαιστίνη οι Εβραίοι ανατίναζαν δημόσιους χώρους μέχρι να δημιουργηθεί το κράτος του Ισραήλ και στη συνέχεια έκαναν το ίδιο οι Παλαιστίνιοι για να αποκτήσουν τη γη που είχαν χάσει. Κάτι αντίστοιχο συνέβαινε κάποτε εδώ και συμβαίνει σήμερα στον κόσμο. Πρόκειται για ακραίες μορφής επιβολής του παράλογου στη λογική αλλά, αν αναζητήσει κανείς αυτή τη νοοτροπία, θα τη δει να εφαρμόζεται στην καθημερινότητά του: ο πόνος μας ανακουφίζεται μαθαίνοντας τον ακόμη μεγαλύτερο πόνο κάποιου άλλου. Επιθυμούμε «να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα». Ένας μεγάλος έρωτας μετατρέπεται σε φονική έχθρα. Ο άνθρωπος χρειάζεται παιδεία και αυτοέλεγχο για να ξεπεράσει τις ορμέμφυτες αδυναμίες του και τον παραλογισμό.

Η ζωή σας έχει αποδείξει πως ο,τι λάμπει είναι χρυσός;

Θα έλεγα το αντίθετο, ιδιαίτερα στις μέρες που ζούμε. Στην ηλεκτρονική μάλιστα εποχή δεν πρόκειται καν για μπακίρια, τα οποία έτσι κι αλλιώς έχουν κάποια αξία, μικρότερη έστω, και χρησιμότητα.

Ποιό είναι το ταξίδι που θα θέλατε να κάνετε κάποτε; Ποια είναι η κουκίδα του χάρτη που σας γοητεύει;

Έχω ταξιδέψει αρκετά αλλά είναι απείρως περισσότερα τα μέρη που δεν έχω πάει, ακόμη και εντός Ελλάδας. Ωστόσο εκείνα που με γοητεύουν είναι τα ταξίδια στο χρόνο τα οποία φυσικά δεν πραγματοποιούνται με μέσα μεταφοράς. Πραγματοποιούνται μέσα από σελίδες κατάλληλων βιβλίων και με βοηθούν, όταν έρθει η ώρα, να συνταξιδεύω εκεί με τους ήρωες μου.

Σας ευχαριστώ πολύ

Κι εγώ ευχαριστώ.