Ο ιστορικός δήμος της Ραφήνας κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια. Το 3200 π.χ. οικοδομήθηκε ο προϊστορικός οικισμός του Ασκηταριού στην ομώνυμη μικρή βραχώδη χερσόνησο αμέσως νοτιότερα από την θέση που βρίσκεται σήμερα η παραλία Μαρίκες.
Το Ασκηταριό είχε πέσει σε παρακμή από τις αρχές της πρώτης χιλιετίας π.χ. και τότε δημιουργήθηκε ο κεντρικός οικισμός της Ραφήνας ή Αραφηνών στην θέση που βρίσκεται σήμερα το κεντρικό λιμάνι. Ο δήμος Αραφηνίων ή δήμος Αραφήνος ήταν ένας από τους δήμους της αρχαίας Αθήνας που όρισε ο Κλεισθένης, με το όνομα «Αραφήν». Αυτό το όνομα το πήρε από τον πρώτο της κυβερνήτη, τον Αραφήνα, ο οποίος ήταν ένας από τους μυθικούς ήρωες της Αττικής.
Κι αν αυτά είναι λίγο - πολύ γνωστά στους κατοίκους της περιοχής, αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν και φέρει στο φως η ηλεκτρονική εφημερίδα iselida.gr κάποτε ο δήμος Αραφήνος ως μέλος της Αιγηίδας φυλής, συμμετείχε στη βουλή με δύο βουλευτές! Στην αρχαία βουλή των 500 κατά την πρώτη π.Χ. περίοδο 508-307 και κατά τη δεύτερη 306-224 και τρίτη 224 - 200 επίσης με δύο βουλευτές στη βουλή των 600.
Επιφανείς πολίτες της σημερινής Ραφήνας υπήρξαν ο Δημόφιλος (ιστορικός) γιός του Ευφόρου, ο Μηνόδοτος (ιατρός της Εμπειρικής Σχολής) και ο Επιγένης (ηθοποιός).
