Ο καθηγητής Ζερεφός θεωρείται από τους κορυφαίους επιστήμονες παγκοσμίως σε αυτόν τον τομέα και αμέσως θέλησε να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Σημειώνεται πως είναι συντονιστής της Επιτροπής Μελέτης των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής της Τραπέζης της Ελλάδος.

Ακολουθεί άρθρο του καθηγητή στην εφημερίδα Καθημερινή

Οι κλιματικές μεταβολές εκδηλώνονται είτε από αστρονομικά αίτια –αλλαγές στην τροχιά της Γης περί τον Ηλιο και της κλίσης του άξονα περιστροφής της, που συμβαίνουν περιοδικά με περιόδους δεκάδες χιλιάδες χρόνια– είτε από εσωτερικά γεγονότα στον ίδιο τον πλανήτη. Τέτοια φαινόμενα μπορεί να είναι μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις ή άλλες διαταραχές στην αλληλεπίδραση μεταξύ της υδρόσφαιρας, της ατμόσφαιρας, της βιόσφαιρας, της γεώσφαιρας και της κρυόσφαιρας. Η διάρκεια αυτών των κλιματικών αλλαγών και παροδικών φαινομένων δεν υπερβαίνει πολλές φορές τα πέντε χρόνια. Η επίδραση του ίδιου του ανθρώπου στην αλλαγή του κλίματος είναι φαινόμενο κυρίως του 20ού αιώνα, γι’ αυτό και η περίοδος που διανύουμε ονομάστηκε από τον καθηγητή Paul Crutzen ως ανθρωπόκαινος (Anthropocene).

Ο άνθρωπος αποδείχθηκε ικανός να αλλάξει τη σύσταση της ατμόσφαιρας σε αέρια που καθορίζουν την κλιματική συμπεριφορά του πλανήτη. Τα αέρια αυτά λέγονται αέρια του θερμοκηπίου, προέρχονται από την καύση ορυκτών καυσίμων και δυστυχώς η συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα αυξάνεται μονότονα τις τελευταίες δεκαετίες, αποσταθεροποιώντας το κλίμα. Η ανθρωπογενής συνεισφορά στην αποσταθεροποίηση του κλίματος εκτιμάται ότι υπερβαίνει το 20% των μεταβολών και είναι ικανή να διεγείρει την ένταση πολλών ακραίων φαινομένων, ενώ το υπόλοιπο 80% οφείλεται σε φυσικά αίτια.

Τα ακραία φαινόμενα δεν περιορίζουν τις συνέπειές τους στον αέρα ή στα ύδατα. Οι συνέπειες μπορούν να μεγεθυνθούν με την αλληλεπίδραση και τη συνέργεια των φαινομένων. Για παράδειγμα, ακραίος καιρός κατά το θέρος συνεπάγεται μεγάλη πιθανότητα δασικής πυρκαγιάς και τυχόν εναλλαγές βροχής-ξηρασίας αυξάνουν την πιθανότητα κατολισθήσεων. Αντίστοιχα φαινόμενα συνέργειας μπορούν να συμβούν όλες τις εποχές του έτους και να μεγεθύνουν τα καταστροφικά αποτελέσματα που μπορεί να ξεκινούν από μια ακραία καιρική κατάσταση.

Οι τελευταίες δεκαετίες έχουν δείξει ότι η συχνότητα των ακραίων καιρικών καταστάσεων έχει πράγματι αυξηθεί. Κατά την τελευταία τριακονταετία οι θερμοκρασίες κατά το θέρος στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών δείχνουν μία έντονη αύξηση. Το ίδιο δυστυχώς συμβαίνει και με την ένταση της βροχόπτωσης και τα κατακλυσμικά γεγονότα και δυστυχώς το ίδιο συμβαίνει και με τις ακραίες τιμές του ανέμου και την επιμήκυνση των περιόδων ξηρασίας. Η μείωση της υγρασίας γενικότερα οδήγησε και θα οδηγήσει ακόμα περισσότερο στην επιμήκυνση της επικίνδυνης για δασικές πυρκαγιές θερμής περιόδου του έτους. Μάλιστα, δε, αναμένεται ότι η αύξηση των ημερών επικινδυνότητας στην Ελλάδα θα ξεπεράσει τις 45 μέρες μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα.

Η αποσταθεροποίηση του κλίματος που βλέπουμε στην Ευρώπη και παγκόσμια, όπως παραδείγματος χάριν οι φετινοί καύσωνες στη Δυτική Ευρώπη οι οποίοι ξεπερνούν τις ακραίες καταστάσεις του 2003 (με περισσότερους από 50.000 θανάτους από θερμοπληξία), δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας.

Το φαινόμενο θα πρέπει να αποτελεί μία ακόμα αιτία αύξησης της προσοχής μας αλλά και ενημέρωσης για προσαρμογή όταν εκτιθέμεθα σε τέτοιους κινδύνους. Δυστυχώς, επιπρόσθετα της ίδιας της αύξησης των επικίνδυνων καιρικών καταστάσεων, η πρόσφατη εκατόμβη των θυμάτων που θρηνήσαμε από την τελευταία δασική πυρκαγιά αλλά και τα θύματα από την πλημμυρική κατάσταση της Μάνδρας μεγέθυναν το αποτέλεσμα ακραίων καιρικών φαινομένων από τη χωροταξική αυθαιρεσία και τη μη ορθή ενημέρωση του πληθυσμού.

Το κόστος της ανθρωπόκαινης περιόδου στην Ελλάδα μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα έχει υπολογιστεί από την Τράπεζα της Ελλάδος ότι θα είναι διπλάσιο του χρέους της χώρας. Με προσαρμογή, αυτό περιορίζεται στα 400 δισ. ευρώ! Η προσαρμογή θα γίνει με τις οδηγίες που έχουν δημοσιευθεί και ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία προσαρμοσμένες στις ανάγκες της κάθε περιφέρειας της χώρας. Δεδομένου ότι η συχνότητα εμφάνισης των ακραίων καταστάσεων θα συνεχίσει να αυξάνεται, η εκπαίδευση στην αντιμετώπιση κινδύνων της ανθρωπόκαινης περιόδου είναι προϋπόθεση για κάθε προσαρμογή. Οπως εκπαιδευθήκαμε για τους σεισμούς, έτσι πρέπει και με τα ακραία φαινόμενα: όταν πέφτουν κεραυνοί, βγαίνουμε έξω από τη θάλασσα· γνωρίζουμε ότι το ρυάκι που περνάμε συχνά μπορεί να γίνει χείμαρρος και όταν υπάρχει καύσωνας προστατεύουμε τους ευάλωτους (παιδιά, ηλικιωμένους) κ.ο.κ. Σε κάθε περίπτωση, αν είμαστε κοντά σε δάσος, γνωρίζουμε την οδό διαφυγής και τα υπάρχοντα σχέδια έκτακτης ανάγκης.

Η οικονομική και η περιβαλλοντική κρίση συνέπεσαν στη χώρα μας. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να είμαστε ακόμη πιο προσεκτικοί και να προσπαθήσουμε να μειώσουμε το λεγόμενο «αποτύπωμα άνθρακα» του καθενός μας, για ένα ασφαλέστερο και καλύτερο αύριο.