Από τις καταθέσεις που έχουν συγκεντρωθεί στην πρώτη φάση της έρευνας των εισαγγελέων προκύπτει ότι όχι μόνο οι Αρχές απέτυχαν να εκτιμήσουν την επικινδυνότητα της φωτιάς και να την καταστείλουν, όχι μόνο δεν διέταξαν οργανωμένη εκκένωση των οικισμών που βρίσκονταν στο διάβα της, αλλά στη συνέχεια άφησαν αβοήθητα για ώρες τα θύματα και τους εγκλωβισμένους.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι σκληροί δίσκοι από το 199 βρίσκονται ήδη στα χέρια της Δικαιοσύνης, καθώς η επίσημη διαδικασία απομαγνητοφώνησης με την παρουσία τριμελούς κλιμακίου σταμάτησε και ζητήθηκε η συνδρομή των ανδρών της καταπολέμησης του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Το κέντρο της Πυροσβεστικής δεν είναι η μόνη πηγή που ενδιαφέρει τους εισαγγελείς. Στο επίκεντρο της προσοχής τους βρίσκονται οι κλήσεις των εγκλωβισμένων και των τραυματιών στο 166 και στο 100, αλλά και τα στοιχεία του συστήματος «Engage», το οποίο μέσω GPS καταγράφει τις κινήσεις των οχημάτων που λαμβάνουν εντολές εμπλοκής. 

Τα ηλεκτρονικά στοιχεία κρίθηκαν απαραίτητα και ζητήθηκαν από τους δικαστικούς λειτουργούς μετά τις αντικρουόμενες καταθέσεις στελεχών που ενεπλάκησαν στην αντιμετώπιση της πυρκαγιάς και τα κενά που διαπιστώθηκαν στα βιβλία συμβάντων και μετακινήσεων προσωπικού και υλικών μέσων. Απορίας άξιο είναι ακόμη το γεγονός ότι δεν έχει διαταχθεί ΕΔΕ στο Πυροσβεστικό Σώμα, καθώς δεν είναι δυνατόν η διοίκηση να αρκείται στην έρευνα της Δικαιοσύνης (η οποία έχει να κάνει με την απόδοση ευθυνών, εφόσον διαπιστωθούν τέτοιες) και να μην ενδιαφέρεται για το τι πήγε στραβά και η χώρα βρέθηκε να θρηνεί δεκάδες απανθρακωμένους ανθρώπους. 

Το ελικόπτερο ενημέρωσε για «φλόγες στις αυλές», αλλά δεν δόθηκε εντολή εκκένωσης

Ηταν 17.30 το απόγευμα της αποφράδας 23ης Ιουλίου όταν συντονιστικό ελικόπτερο του Πυροσβεστικού Σώματος με την κωδική ονομασία «Φλόγα» (Super Puma) ενημέρωνε το κέντρο επιχειρήσεων για «φλόγες στις αυλές των σπιτιών». Ολοκλήρωνε έτσι την εικόνα που είχε μεταδώσει λίγο νωρίτερα στους επιτελείς η «Αφροδίτη», ελικόπτερο τύπου Ericsson, το οποίο πέταξε για λίγα λεπτά πάνω από το Νταού Πεντέλης και αποχώρησε στις 17.15 λόγω έλλειψης καυσίμων. 

Η εικόνα ήταν ανησυχητική. Η πυρκαγιά, από το οικόπεδο μεταξύ των οδών Ανδρούτσου και Ιουστινιανού, όπου φέρεται να ξεκίνησε περίπου στις 16.30, είχε πλέον διασπαστεί σε δύο μέτωπα υπακούοντας στα καπρίτσια του ανέμου. Το ένα κατευθυνόταν προς την Καλλιτεχνούπολη, μέσω της χαράδρας που ενώνει το μοναστήρι και τον οικισμό, και το δεύτερο είχε περάσει το μικρό νεκροταφείο της περιοχής και είχε χαράξει πορεία για το Λύρειο Ιδρυμα και τον Νέο Βουτζά. 

Κατακαίοντας έκταση με χαμηλή και αραιή βλάστηση, έφτασε στο Λύρειο, το οποίο είχε ευτυχώς εκκενωθεί, καθώς στη συνέχεια καταστράφηκε ολοσχερώς. Τα επόμενα θύματα δεν ήταν πια θάμνοι, αμπέλια και αναδασωμένες εκτάσεις, αλλά σπίτια και άνθρωποι. Δυστυχώς, το παράθυρο ευκαιρίας για την προσβολή και την καθήλωσή της φωτιάς στις εκτάσεις μεταξύ του Νταού Πεντέλης και του Λύρειου Ιδρύματος έμεινε ανεκμετάλλευτο. 
Εξαιτίας των ανέμων εντάσεως 7 έως 9 μποφόρ -σύμφωνα με πληροφορίες, εκείνες τις ώρες η ΕΜΥ δεν έχει καταγράψει πιο ισχυρούς ανέμους- μικρά κλαδάκια ανέβαιναν με τους καπνούς ψηλά και κατέληγαν ξανά στη γη, μετά από εκατοντάδες μέτρα, δημιουργώντας ένα συνεχές προγεφύρωμα για την προώθηση του κυρίως μετώπου. Δεδομένου, όμως, ότι δεν υπήρχαν οι απαραίτητες δυνάμεις επί του πεδίου, καθώς είχαν μεταφερθεί στην Κινέτα και τα αεροσκάφη δεν μπορούσαν να πετάξουν, προκύπτουν δύο κρίσιμα ερωτήματα: 

Πρώτο 
Γιατί δεν έριξαν όλα τα Ericsson στη φωτιά για να την κόψουν προτού φτάσει στον Νέο Βουτζά; Σύμφωνα με πληροφορίες, ένα ελικόπτερο βαρέως τύπου (Ericsson) βρισκόταν την Ανδραβίδα και τα υπόλοιπα τρία επιχειρούσαν στην Κινέτα. Μόνο το ένα, όμως, εκτράπηκε σχετικά εγκαίρως προς την Πεντέλη (σ.σ.: η «Αφροδίτη» που έμεινε όμως από καύσιμα), ενώ τα αεροσκάφη ήταν καθηλωμένα λόγω ανέμων και υψηλών θερμοκρασιών. 

Δεύτερο 
Γιατί δεν διέταξαν να εκκενωθούν οι περιοχές μέχρι και το Μάτι; Χρόνος υπήρχε, όπως αποδείχτηκε από τις επιτυχημένες εκκενώσεις στο Λύρειο, το οποίο επλήγη πρώτο, και τις κατασκηνώσεις του Αγίου Ανδρέα και των Ενόπλων Δυνάμεων, ακριβώς δίπλα στο Μάτι. Η φωτιά όχι μόνο αφέθηκε να προχωρήσει, αλλά τα λάθη συνεχίστηκαν προσθέτοντας νέα ερωτήματα για την επιχειρησιακή αντίδραση των επιτελών της Πολιτικής Προστασίας. Οι εισαγγελείς και οι συνήγοροι των οικογενειών που έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη αναμένουν τις απομαγνητοφωνήσεις για να μάθουν αν: 

Τρίτο 
Η Πυροσβεστική ή η ΕΛ.ΑΣ. είχε την ευθύνη για το μπάχαλο στη λεωφόρο Μαραθώνος και την εκτροπή της κυκλοφορίας στο Μάτι; 

Τέταρτο 
Γιατί δεν ενημερώθηκε το Λιμεναρχείο Ραφήνας προκειμένου να εκτρέψει τα επιβατηγά σκάφη που αποβίβασαν χιλιάδες εκδρομείς στη διάρκεια της καταστροφής, επιβαρύνοντας την κατάσταση; 

Πέμπτο 
Γιατί δεν σηκώθηκε ελικόπτερο της ΕΛ.ΑΣ. προκειμένου να συντονίσει την επιχείρηση; 

Εκτο 
Γιατί δεν σηκώθηκαν πολεμικά ελικόπτερα από τη βάση του Μαραθώνα; Τα «γιατί» στην κυριολεξία δεν έχουν τέλος. Οι πραγματογνώμονες θέτουν, όμως, ακόμη μία σειρά ερωτημάτων: 

Εβδομο 
Γιατί δεν κινήθηκαν οι πλωτές υδροφόρες του Πυροσβεστικού Σώματος προκειμένου να ανακουφίζουν με ρίψεις νερού τους εγκλωβισμένους στις παραλίες;

Ογδοο 
Γιατί δεν ενεπλάκησαν από την πρώτη στιγμή οι δυνάμεις της ΕΜΑΚ; 

Ενατο 
Γιατί άργησε να επέμβει το Λιμενικό; 

Δέκατο 
Γιατί άργησε να συνεδριάσει το Συντονιστικό Οργανο Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Αττικής; 

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, αυτό συνέβη όταν όλα είχαν τελειώσει, ενώ δεν έχει ακόμη παρουσιαστεί το προβλεπόμενο από τον νόμο Μνημόνιο Ενεργειών για Οργανωμένη και Ασφαλή Απομάκρυνση Πολιτών. 

Τα περιπολικά που φέρονται να διατάχθηκαν να επέμβουν στην Πεντέλη ήταν στην Κινέτα

Οπως αποκάλυψε το «ΘΕΜΑ» από τις 29 Ιουλίου, περιπολικά της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας είχαν μετακινηθεί από την Ανατολική Αττική στην Κινέτα, στο μέτωπο που ξέσπασε στα Γεράνεια. Στο φύλλο της 12ης Αυγούστου προστέθηκε η πληροφορία ότι συνολικά είχαν σταλεί στη Δυτική Αττική έξι οχήματα, από σκοπιές γύρω από το σημείο όπου έμελλε να ξεσπάσει και να εξελιχθεί η καταστροφική πυρκαγιά. Με δεδομένο ότι δεν κηρύχθηκε γενική επιφυλακή, παρά μόνο στις 17.30 το απόγευμα, το κενό ασφαλείας που δημιουργήθηκε ήταν τεράστιο.

Σύμφωνα με παράγοντες των ερευνών, οι εισαγγελείς θα πρέπει να ζητήσουν στοιχεία και για το κατά πόσο υλοποιήθηκε η εντολή της γενικής επιφυλακής. Δηλαδή να αναζητήσουν πότε, πόσοι και ποιοι από τους εμπλεκόμενους επέστρεψαν στις υπηρεσίες τους. Γεγονός είναι ότι τα πρώτα έξι αυτοκίνητα που έφθασαν στο Νταού Πεντέλης ανήκαν σε εθελοντικές ομάδες των γύρω δήμων. Αλλωστε, ο ίδιος ο πρώην αρχηγός της Πυροσβεστικής «ομολόγησε», στη συνέντευξη Τύπου της 26ης Ιουλίου, ότι οι πρώτες δυνάμεις του Σώματος έφτασαν στις 17.15. Δηλαδή 26 λεπτά μετά την επίσημη ώρα έναρξης της φωτιάς! 

Στο σημείο αυτό εντοπίζεται το πρώτο κενό στα βιβλία της Πυροσβεστικής. Σύμφωνα με τη μέχρι στιγμής διαθέσιμη ενημέρωση, κινητοποιήθηκαν τα περιπολικά «12-30» από το Πάτημα Βριλησσίων και «12-15» από τη θέση Ντράφι - Διώνη. Μόνο που η έρευνα έδειξε ότι το πρώτο είχε λάβει εντολή να μεταβεί στην Κινέτα στις 13.50 και το δεύτερο ακολούθησε στις 14.45! Με απλά λόγια, μετακινήθηκαν δυνάμεις που δεν υπήρχαν. Πρόκειται για κρίσιμο στοιχείο, καθώς ίσως αποδεικνύει και αιτιολογεί την καθυστέρηση που επέτρεψε στην πυρκαγιά να πάρει διαστάσεις. 

Πίστευαν ότι οι καπνοί της Πεντέλης ήταν από την Κινέτα

Ενα ακόμη κρίσιμο στοιχείο που εξηγεί τον νεκρό χρόνο είναι ότι όταν ο εθελοντής από τη Ραφήνα ενημέρωσε στις 16.49 το κέντρο για «καπνούς στην Πεντέλη», έλαβε την απάντηση πως «είναι από την Κινέτα»! Ετσι αποκτά νόημα και η πληροφορία ότι το πρώτο περιπολικό ενημερώθηκε να επέμβει τις 16.57. Και επρόκειτο για ένα όχημα που βρισκόταν πράγματι στην Κινέτα! 

Σε κάθε περίπτωση, επιτόπου σπεύδει ο διοικητής του 12ου Πυροσβεστικού Σταθμού Αθηνών με τον κωδικό «12-10», με άλλα οχήματα της υπηρεσίας. Ακολουθούν ο διοικητής της Νέας Μάκρης, ο «Αρης Αθηνών» (διοικητής), που συνοδευόταν από τον «Ερμή Αθηνών» (υποδιοικητής) και ο «Αρης Ανατολικής Αττικής» (διοικητής). Η διοίκηση πέρασε διαδοχικά από όλους, καθώς ήταν παλαιότεροι και ανώτεροι του πρώτου. 

Χωρίς συντονισμό στο έδαφος και τον αέρα…

Παρά τον… συνωστισμό βαθμοφόρων, πρέπει να επισημανθεί ότι δεν πήγε την κρίσιμη ώρα φορητό συντονιστικό κέντρο και δεν πέταξαν άμεσα τα διαθέσιμα εναέρια μέσα. Πέραν των γνωστών δυνάμεων της Πυροσβεστικής, ήταν διαθέσιμα και δύο αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας. Σύμφωνα με διαταγή ΓΕΑ στις 23 Απριλίου 2018, μπορούσαν να συμμετάσχουν στις επιχειρήσεις επόπτευσης και συντονισμού ένα αεροσκάφος T-4D (εκπαιδευτικό) και ένα PZL- M18 B/S. Με ρόλο κρίσιμο όχι μόνο για την εκτίμηση της επικινδυνότητας και την πορεία της πυρκαγιάς, αλλά και για να συμβάλουν στον εντοπισμό εγκλωβισμένων και την παροχή οδηγιών προς τις δυνάμεις των διασωστών. Το σχέδιο προέβλεπε και τη μεταστάθμευση των Canadair (σε περιπτώσεις ανόδου της θερμοκρασίας πάνω από τους 38 βαθμούς Κελσίου και ενίσχυσης των ανέμων στις βάσεις τους) ώστε να παραμένουν ενεργά. Ούτε αυτό έγινε. «Δεν μπορεί να υπάρξει καμία δικαιολογία για τη μη δυνατότητα απογείωσης αεροσκαφών ή ελικοπτέρων των Ενόπλων Δυνάμεων λόγω υψηλών θερμοκρασιών ή επικράτησης ισχυρών ανέμων», δηλώνει στο «ΘΕΜΑ» πρώην ανώτατος αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος. 

Tα κινητά των αξιωματικών

Ενα ακόμη πρόβλημα για τις δικαστικές αρχές είναι ότι φαίνεται να έγιναν πολλές επικοινωνίες απευθείας από τα προσωπικά κινητά των αξιωματικών που ενεπλάκησαν. «Κάτι που συνηθίζεται ώστε να δημιουργούνται γραμμές άμυνας», εξηγούν έμπειροι πυροσβέστες. Είναι προφανές, όμως, ότι θα πρέπει να ανοίξουν και τα αρχεία των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας ώστε να αποδειχθεί ποιος μίλησε με ποιον, πότε και από ποιο σημείο (με βάση τις κεραίες εκπομπής σήματος). 

Εντύπωση ακόμη προκαλεί το γεγονός ότι δεν έσπευσαν επιτόπου ο αρχηγός ή κάποιος από τους υπαρχηγούς, ως όφειλαν για καταστροφή μεγάλης κλίμακας. «Ηλιος» (Σωτήρης Τερζούδης), «Ηλιος 1» (Βασίλης Ματθαιόπουλος) και «Ηλιος 2» (Αναγνωστάκης), ήταν με τον «Αστήρ 1» (Νίκος Τόσκας) και τον «Αστήρ 2» (Γιάννης Καπάκης) κλεισμένοι στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο. «Αλλά τι μπορούσαν να προσφέρουν όλοι από εκεί;» αναρωτιούνται ακόμη και εν ενεργεία αξιωματικοί. Σύμφωνα με πληροφορίες, δόθηκε εντολή να μεταβεί στο μέτωπο της καταστροφής ο «Αρης Αττικής» (Αχιλλέας Τζουβάρας), αλλά εδώ οι αναφορές διίστανται: 

Η πρώτη εκτίμηση που έχει ακουστεί είναι ότι ανακλήθηκε στην Κινέτα για να μεταβεί στο Συντονιστικό Κέντρο ο αρχηγός (ο οποίος βρέθηκε κάποιες ώρες στην Κινέτα) όταν έμαθε για την επιστροφή του πρωθυπουργού. 

Η δεύτερη είναι ότι αρνήθηκε λέγοντας ότι είναι πλέον αργά, καθώς όταν του δόθηκε η εντολή η ώρα είχε περάσει τις 19.00. 

Ενα ακόμη κρίσιμο σημείο που μένει να διευκρινιστεί από τις απομαγνητοφωνήσεις του σκληρού δίσκου του 199 και τις τηλεφωνικές επικοινωνίες των στελεχών του Πυροσβεστικού Σώματος.

ΠΗΓΗ protothema.gr