Όχι άλλη μια σελίδα στο διαδίκτυο, αλλά η iselida.gr
info@iselida.gr
Πέμπτη - 02 Μαΐου 2024
Με την εκπαιδευτικό Αγνή Γκαντώνα έχουμε δώσει μια υπόσχεση. Να συζητάμε μια φορά κάθε χρόνο. Και γιατί έχω τόσα να τη ρωτήσω. Και γιατί έχει τόσα να πει.
Έχω μάλιστα την αίσθηση ότι ίσως την πείσω κάποτε, αυτές τις συζητήσεις να τις κάνει ένα βιβλίο. Είναι τόσο μα τόσο όμορφες και ουσιαστικές οι απόψεις της. Τόσο σημαντικές οι εμπειρίες της. Και τόσο πολύχρωμες οι αναμνήσεις της. Απολαύστε όσα κατέγραψε το δημοσιογραφικό μαγνητόφωνο ένα γλυκό φθινοπωρινό πρωινό και αφεθείτε στη μαγεία της μάθησης...
Πριν έρθουμε στο σήμερα να μπούμε στη χρονομηχανή και να γυρίσουμε στα πρώτα χρόνια του φροντιστηρίου...
Πρέπει να πάμε 31 χρόνια πριν! Και όσο πιο παλιά πάμε τόσο πιο δυνατές είναι οι αναμνήσεις, γιατί έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα λόγω της νεότητας και της αθωότητας εκείνης της εποχής. Δύσκολες συνθήκες, αλλά σε μια εποχή αγνότητας. Χρωστάμε ένα ριγιούνιον πάρτι στους παλιούς μαθητές, η πανδημία μας πρόλαβε, αλλά θα την προσπεράσουμε ελπίζουμε κι εμείς. Θυμάμαι όλους τους παλιούς μαθητές με απίστευτη αγάπη και ειδικά αυτούς που με οδήγησαν πιο ψηλά. Να μάθω την υπομονή, τη συνεργασία, την ενσυναίσθηση και την κατανόηση. Είμαι ευγνώμων. Όπως και στους γονείς που εμπιστεύτηκαν μια νέα κοπέλα. Είχα διαφορά 3-4 χρόνια διαφορά με κάποιους μαθητές! Έπρεπε λοιπόν να κατακτήσουμε τον αλληλοσεβασμό και χτίσαμε μια οικογενειακή σχέση με την κοινότητα. Φανταστείτε ότι παλιοί μαθητές μου φέρνουν τα παιδιά τους στο φροντιστήριο!
Τι είναι πιο δυνατό? Η λογική ή το συναίσθημα. Σας ρωτάω γιατί είναι οι δύο πυλώνες της μάθησης. Το μυαλό και η καρδιά. Η πληροφορία ως μετάδοση και ως αφομοίωση
Οι σοβαρές αποφάσεις λαμβάνονται με τη λογική. Αλλά σίγουρα το συναίσθημα παίζει ρόλο στη διαμόρφωση της λογικής. Γιατί υπάρχει εκτός από την κοινή λογική και η ιδιαίτερη λογική του κάθε ανθρώπου που επηρεάζεται από το θυμικό. Οι νέοι άνθρωποι καθοδηγούνται κυρίως από το συναίσθημα. Όσο μεγαλώνουμε κερδίζει έδαφος η λογική. Μέσα στην τάξη, νομίζω πως η επίκληση γίνεται κυρίως προς το συναίσθημα, γιατί τα παιδιά είναι στην εφηβεία κι εκεί παίζεται ένα επίπονο ''παιχνίδι'' ανάμεσα στις ανάγκες , τα θέλω τους και τα όρια που θέτει η ίδια η ζωή και η οικογένεια. Εκεί ο παιδαγωγός πρέπει να στοχεύσει σε αυτό που λέμε κοινό συναίσθημα. Γιατί η στείρα γνώση δεν έχει κανένα νόημα.
Οι συνθήκες βέβαια είναι αντίξοες και λόγω του κλίματος της πανδημίας...
Είναι πρωτόγνωρη σχολική χρονιά. Πρέπει να κρατήσουμε αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών. Την άνοιξη αρχικά επικοινωνούσαμε με e mail, μετά στήσαμε μια πλατφόρμα μαθημάτων και τα καταφέραμε. Τα αποτελέσματα για τα διπλώματα Lower και Proficiency ήταν ένα θαύμα με επιτυχία 100% και 90% αντιστοίχως. Τα παιδιά κράτησαν εν μέσω καραντίνας τις γνώσεις, τις παγίωσαν, τις επέκτειναν και τις εξέφρασαν μέσω απόστασης.
Τα παιδιά έρχονται σήμερα αντιμέτωπα με τεράστιες προκλήσεις...
Ένα παιδί που σήμερα πηγαίνει πρώτη δημοτικού σε 12 χρόνια το 2032, θα είναι φοιτητές, πολίτες, εργαζόμενοι. Αν συλλάβουμε αυτή την πρόκληση θα συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη που βαραίνει Πολιτεία, γονείς και εκπαιδευτικούς. Οι αλλαγές είναι ραγδαίες σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό, οικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο. Η κατεύθυνση όλων αυτών είναι άγνωστη. Και το σχολείο έρχεται να προετοιμάσει το παιδί για αυτή τη διαδρομή. Προς ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον στη φύση, την κοινωνία, την οικονομία ακόμη και την τεχνολογία. Βρισκόμαστε μπροστά στο απόλυτο άγνωστο.
Ένα παιδί που σήμερα πηγαίνει πρώτη δημοτικού σε 12 χρόνια το 2032, θα είναι φοιτητές, πολίτες, εργαζόμενοι. Αν συλλάβουμε αυτή την πρόκληση θα συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη που βαραίνει Πολιτεία, γονείς και εκπαιδευτικούς. Οι αλλαγές είναι ραγδαίες σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό, οικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο. Η κατεύθυνση όλων αυτών είναι άγνωστη. Και το σχολείο έρχεται να προετοιμάσει το παιδί για αυτή τη διαδρομή.
Μα δεν γίνονται έρευνες που τα παιδιά απαντούν ''δεν με ενδιαφέρει το σχολείο''?
Έτσι είναι. Πολλά παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο με χαρά μόνο για να δούνε τους φίλους τους. Τι να διδάξω σε ένα παιδί που το πληκτρολογεί στο τηλέφωνο ή τον υπολογιστή και το βρίσκει. Πρέπει να βρω ελκυστικούς τρόπους λοιπόν για να μάθω τον νέο γιατί αυτό είναι σημαντικό. Γιατί είναι σημαντικός ο σεβασμός. Γιατί το σχολείο πάνω απ όλα αυτό διδάσκει. Τον σεβασμό τους ανθρώπους, στις αρχές, στις ιδέες.
Ποιό έργο του παρελθόντος θα μπορούσε να είναι ένας ''καθρέφτης'' του σήμερα?
Ωραία ερώτηση! Η ''Οδύσσεια'' του Ομήρου. Είναι το πιο εκπαιδευτικό ''παραμύθι'' όλων των εποχών. Γράφτηκε με αριστοτεχνικό τρόπο. Τραγουδήθηκε και μεταλαμπαδεύτηκε παντού. Όλη η ανθρώπινη φύση και το θεικό στοιχείο περνάνε μέσα από την Οδύσσεια. Βλέπεις τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής, της ψυχής. Η ζωή σήμερα λοιπόν με αυτή την αβεβαιότητα που περιγράψαμε πριν είναι μια Οδύσσεια. Οι ήρωες τότε του έπους δεν γνώριζαν τι θα γίνει. Μέσα από το ταξίδι χαλυβδώθηκαν οι χαρακτήρες. Απώλειες, αποκαλύψεις προσωπικοτήτων. Τι μένει στον αιώνα ακέραιο. Αυτό λοιπόν πρέπει να το μεταφέρουμε στα παιδιά ως γνώση και εμπειρία, με φαντασία που θα τους χρειαστεί για το μέλλον. Να μπούνε στη ζωή με περιέργεια. Η αναζήτηση του αγνώστου. Πρέπει να κάνουμε τα παιδιά να αντιληφθούν ότι κάποιες δεξιότητες θα είναι διαχρονικά χρήσιμες.
Η κριτική σκέψη απουσιάζει από την εκπαίδευση?
Είναι πολύ εύκολο για το σύστημα να αξιολογήσει την ''παπαγαλία'' και πολύ δύσκολο να αξιολογήσει την κριτική σκέψη με τρόπο δίκαιο και ισοβαρή. Γι αυτό και η κριτική σκέψη απουσιάζει από τις μαζικού τύπου εξετάσεις. Αλλά είναι πολύ πιο χρήσιμη. Αυτοί που προώθησαν την κριτική σκέψη ήταν και οι πρωτοπόροι. Τολμηροί άνθρωποι.
Η συνεργασία δεν είναι θεμελιώδης αρχή στην τάξη?
Βέβαια, καθώς οι νέοι θα κληθούν να επιλύσουν δυσεπίλυτα θέματα. Και η συνεργασία δεν είναι εύκολη αν δεν έχεις αναπτύξει ήθος. Αν δεν είσαι σε θέση να συνεισφέρεις στον κοινό σκοπό. Μεγάλο κεφάλαιο και η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης. Βλέπουμε στις μέρες μας όλο και περισσότερο τη λέξη διαφορετικότητα. Μου φαίνεται με αρνητικό πρόσημο. Γιατί λες και εμείς είμαστε αυτό μου είμαστε και ο άλλος είναι διαφορετικός. Να τον βάλουμε στον μεγεθυντικό φακό. Θα έλεγα μοναδικότητα του καθενός. Μου αρέσει αυτή η λέξη. Γιατί όλοι είμαστε μοναδικοί. Ο σεβασμός στη μοναδικότητα, η καλλιέργεια αυτής της μοναδικότητας μέσα στο σχολείο θα πρέπει να είναι πρώτη προτεραιότητα.
Βλέπουμε στις μέρες μας όλο και περισσότερο τη λέξη διαφορετικότητα. Μου φαίνεται με αρνητικό πρόσημο. Γιατί λες και εμείς είμαστε αυτό μου είμαστε και ο άλλος είναι διαφορετικός. Να τον βάλουμε στον μεγεθυντικό φακό. Θα έλεγα μοναδικότητα του καθενός. Μου αρέσει αυτή η λέξη. Γιατί όλοι είμαστε μοναδικοί. Ο σεβασμός στη μοναδικότητα, η καλλιέργεια αυτής της μοναδικότητας μέσα στο σχολείο θα πρέπει να είναι πρώτη προτεραιότητα.
''Βολεύει'' όμως η ομοιομορφία, αλλά η ομορφιά είναι στη μοναδικότητα όπως στη φύση. Οι δάσκαλοι πρέπει να είμαστε κάθε ημέρα μαθητές! Να εξάψουμε τη φαντασία μας για να προετοιμάσουμε για το αύριο τα παιδιά. Πρέπει να διαφυλάξουμε τον πολιτισμό μας αλλά και να τον πάμε ένα βήμα παραπέρα.
Ο δάσκαλος κάνει την ερώτηση ή δίνει την απάντηση?
Εμείς δεν είμαστε για να δίνουμε απαντήσεις. Τα παιδιά δίνουν τις απαντήσεις. Εμείς κάνουμε τις ερωτήσεις και το ''εργαλείο'' για την απάντηση.
Ποιά είναι η κορυφαία ερώτηση που μπορείς να κάνεις σε ένα παιδί?
Ποιός είσαι? Αυτό μπορεί να απαντηθεί μέσα από κάθε γνωστικό αντικείμενο. Είναι το αιώνιο ερώτημα άλλωστε. Μια περιπέτεια είναι το ποιός είσαι. Πρέπει να αυτοπροσδιοριστείς. Να δεις τους γύρω σου. Είναι πολύ γοητευτικό ταξίδι. Είναι ευλογία να είσαι παιδαγωγός και να είσαι δίπλα στα παιδιά στη διερεύνηση του αιώνιου ερωτήματος. Το να βρίσκεσαι με τα παιδιά σε κρατάει κι εσένα νέο.
Σα να μην έχεις δικαίωμα να γεράσεις...
Όπως το λέτε. Είσαι συνέχεια σε μία εξερεύνηση. Οι νέοι όμως σήμερα - ξέρετε - πρέπει να μεγαλώσουν πιο γρήγορα από κάθε άλλη γενιά. Οι προκλήσεις είναι μεγάλες.
Με ποιό φυσικό φαινόμενο θα παρομοιάζατε τη μάθηση?
Εξαιρετικό! Αν υπήρχε κάτι που είχε σπειροειδή κίνηση, όπως την κίνηση των γαλαξιών στο σύμπαν αυτό θα ήταν. Μια εξελικτική πορεία από τη στιγμή που γεννιόμαστε μέχρι το φυσικό τέλος. Που είναι σε διαρκή διάδραση με το χωροχρόνο.
Δεν σας φοβίζει ότι θα χαθεί η διάδραση τώρα με την ψηφιακή εκπαίδευση, την απόσταση?
Υπάρχει κι εδώ διάδραση, αλλά είναι άλλης μορφής. Η διάδραση θα υπάρχει πάντα. Φαίνεται πως η φυσική ανθρώπινη επαφή πλέον παραμερίζεται.
Το λέτε αμήχανα όμως...
Ναι, μας ξενίζει. Αλλά φανταστείτε ένα παιδί που γεννιέται σήμερα θα είναι το αντίθετο. Θα το ξενίζει η επαφή. Γιατί μου δίνεις χειραψία θα αναρωτιέται? Όμως η αγάπη και η φίλια δεν θα πάψουν ποτέ να υπάρχουν. Θα εκφράζεται αλλιώς. Δεν ήρθε όμως το τέλος του κόσμου.
Υπάρχει κάποια νέα εκπαιδευτική φιλοσοφία?
Είναι μια ανερχόμενη παγκοσμίως κεντρική ιδέα στον σχεδιασμό των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Το agency. Η ενέργεια, η δράση, η εμπλοκή με τη θετική έννοια του όρου στο γίγνεσθαι του μαθητή. Έτσι ώστε να παρέμβει στην κοινωνία και στο μέλλον με θετικό τρόπο. Αυτός πρέπει να είναι ο αξονάς μας.
Μα όλων μας ο άξονας θα πρέπει να είναι η θετική παρέμβαση στο μέλλον. Το ίδιο δεν ισχύει και στην τοπική κοινωνία μας?
Όλα είναι θέμα παιδείας. Σήμερα πιστεύω πως υπάρχει σύμπνοια στην τοπική κοινωνία μας μετά και την καταστροφή του 2018, αλλά και την πρόσφατη πανδημία. Καταλάβαμε ότι είμαστε πεπερασμένοι. Αντιληφθήκαμε τις αξίες της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού. Το να είσαι πολίτης μιάς όμορφης πόλης μπορείς να το διδάξεις στα παιδιά. Αυτό είναι ευθύνη όλων μας. Διοίκησης, γονέων και εκπαιδευτικών. Είναι δώρο να μένεις στη Ραφήνα και το Πικέρμι.
Ποιά είναι η φωτογραφία της ζωής σας?
Δυστυχώς δεν την έχω πια. Χάθηκε στη φωτιά στο Μάτι. Σας το λέω και συγκινούμαι. Είναι η στιγμή που με αποχαιρετούν οι γονείς μου στο αεροδρόμιο του Ελληνικού όταν φεύγω για σπουδές στο εξωτερικό. Με αποχαιρετούν με χαμόγελο και τους φωτογραφίζω. Είναι η απόδειξη αυτού που μου έλεγαν πάντα οι γονείς μου ''στη ζωή σου να είσαι ελεύθερη, να κάνεις αυτό που αγαπάς''. Οι γονείς μου είναι και οι δύο εκπαιδευτικοί και η αποψή τους έχει μεγάλη βαρύτητα.
Τελευταία ερώτηση. Θα με...μάλωνα αν δεν ρωτούσα τη σύζυγο του δημάρχου Βαγγέλη Μπουρνούς, αν όντως όπως μου έχει πει σε συνεντευξή του κάθε βράδυ κοιμάται τέσσερις ώρες!
Αλήθεια σας είπε. Και δυστυχώς συμπαρασύρει κι εμένα. Είναι πώς μαθαίνεις τον οργανισμό σου. Κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται μόνο τέσσερις ώρες, άλλοι έξι, άλλοι οκτώ, άλλοι δέκα. Φαίνεται πως αυτοφορτίζεται! Ανακυκλώνεται η ενέργεια μέσα στο σύστημα...
Σας ευχαριστώ από καρδιάς.
Κι εγώ σας ευχαριστώ για την ωραία συζήτηση.
Συνέντευξη στον ΑΡΓΥΡΗ ΚΩΣΤΑΚΗ
Η Αγνή Γκαντώνα είναι δημιουργός και διευθύντρια σπουδών του Κέντρου Ξενόγλωσσων σπουδών Gantona Language School στην οδό Μπισμπιρούλα 6 στη Διαασταύρωση Ραφήνας.
