iselida.gr - Ειδήσεις για την πρώτη σελίδα

Ο διάσημος Βραζιλιάνος φωτογράφος Σεμπαστιάο Σαλγάδο και η γυναίκα του Λέιλα Σαλγάδο αποφάσισαν να αποδείξουν πως μια μικρή ομάδα αφοσιωμένων ενσυνείδητων ανθρώπων μπορεί να κάνει τη διαφορά. 

Ο Σεμπαστιάο και η Λέλια ίδρυσαν τον Απρίλιο του 1998 το περίφημο Ινστιτούτο Terra, μια αφοσιωμένη οργάνωση που έχει φυτέψει από τότε πάνω από 5 εκατομμύρια φυτά και δέντρα και έχει «αναστήσει» τροπικά δάση που είχαν αποψιλωθεί και εγκαταλειφθεί στην τύχη τους. «Ίσως έχουμε τη λύση για την κλιματική αλλαγή», ανέφερε ο Σαλγάδο. «Υπάρχει μια οντότητα στον πλανήτη μας που μπορεί να μετατρέψει το διοξείδιο του άνθρακα σε οξυγόνο, και αυτό είναι το δέντρο. Πρέπει να ξαναφυτέψουμε τα δάση». 

Γεννήθηκε πριν από 77 χρόνια στην πόλη Εμορές της Βραζιλίας και σπούδασε οικονομικά στο πανεπιστήμιο της Βιτόρια. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, τις οποίες εγκατέλειψε το 1969 λόγω της στρατιωτικής δικτατορίας και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Στο Λονδίνο εργάστηκε στον Διεθνή Οργανισμό Καφέ, εργασία η οποία του έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψει στην Αφρική σε αποστολές της Παγκόσμιας Τράπεζας. Το 1973 εγκατέλειψε την καριέρα του οικονομολόγου για να αφιερωθεί στη φωτογραφία, και το 1979 εντάχθηκε στο κορυφαίο φωτογραφικό πρακτορείο Magnum, από το οποίο αποχώρησε το 1994 ιδρύοντας, μαζί με τη γυναίκα του, το φωτογραφικό πρακτορείο «Amazonas images». Το 2001 έγινε πρέσβης καλής θελήσεως της UNESCO.
Ταξίδεψε στη Ρουάντα, το Κογκό, την Αιθιοπία και τη Γιουγκοσλαβία φωτογραφίζοντας τους πληθυσμούς που αναγκάστηκαν να μετακινηθούν λόγω φτώχειας και πολέμου, ταξίδια και εικόνες που τον σημάδεψαν για πάντα.

Το 1986 και το 1988 ανακηρύχθηκε «Φωτογράφος της χρονιάς» από το International Center of Photography της Νέας Υόρκης, ενώ το 1991 τιμήθηκε με το Grand Prix de la Ville de Paris και το 1998 με το βραβείο του πρίγκιπας της Αστούριας. Το 2014 γυρίστηκε από τους Βιμ Βέντερς και Τζουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγάδο το ντοκιμαντέρ «Το Αλάτι της Γης» που καταπιάνεται με το έργο και τη ζωή του.

Και όμως η φωτογραφία δεν ήταν τελικά ο σκοπός της ζωής του Σαλγάδο! Βρήκε τη χαρά στην αναδάσωση του τροπικού παράδεισου που λέγεται Βραζιλία…

Με τα φωτογραφικά του πρότζεκτ στη Ρουάντα και στη Γιουγκοσλαβία απαθανάτισε την πείνα, την ασθένεια, τον πόλεμο και τη βία. Μετά την επιστροφή του από το Κονγκό και την Ρουάντα, ο διάσημος φωτογράφος κατέρρευσε. Η υγεία του ήταν διαλυμένη και ουρούσε αίμα, ήταν δε σίγουρος ότι είχε καρκίνο. Μετά από πολλές εξετάσεις ο γιατρός του στο Παρίσι του είπε ότι το σώμα του είναι υγιές, αλλά το μυαλό του ασθενεί.

Έτσι μαζί με τη σύζυγό του, αποφάσισαν να κάνουν ένα διάλειμμα και να επισκεφθούν την γενέτειρα του φωτογράφου, τη Βραζιλία, και συγκεκριμένα το πατρικό του ράντσο στο Vale do Rio Doce στην περιοχή Minas Gerais, εκεί όπου ο πατέρας του ακόμα ασχολούνταν με τη γη και τα ζώα. Σε μια απόπειρα ίασης από τις φρικτές εικόνες που είχε αντικρύσει και που κατέτρωγαν τα ψυχικά του αποθέματα ο Σαλγάδο επέστρεψε στο… πατρικό του. Θεϊκή συγκυρία ο πατέρας του ήταν έτοιμος να αποσυρθεί και να κληροδοτήσει τη φάρμα στις επτά κόρες και τον γιο του. Η φάρμα που παλιά συντηρούσε γύρω στα 10 χιλιάδες ζώα και περισσότερες από 30 οικογένειες, τώρα ήταν σε κακή κατάσταση λόγω της ξηρασίας. Το ζευγάρι αντίκρυσε μια εικόνα εγκατάλειψης…

Εκεί ήταν που γεννήθηκε η ιδέα του Ινστιτούτου Terra (μτφς ΓΗ) και η αναδάσωση/μεταμόρφωση αυτής της βασανισμένης λωρίδας γης σε ένα τροπικό παράδεισο. Η Λέλια Σαλγάδο είχε την αρχική έμπνευση, όταν αντίκρυσαν την κακή κατάσταση της φάρμας. «Του είπα, ας φτιάξουμε ένα δάσος εδώ. Μετά κλείσαμε τα μάτια μας και είδαμε τα πάντα πράσινα» είπε σε συνέντευξή της για το Ινστιτούτο, η σύζυγος του Σαλγάδο και συνοδοιπόρος σε όλο αυτό το απίστευτο εγχείρημα.  

«Το να αναδασώσεις ένα τροπικό δάσος είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο και πρέπει να «συνεργαστούν» πολλά πράγματα. Σήμερα έχουμε φυτέψει πάνω από δύο εκατομμύρια δέντρα, έχουμε το μεγαλύτερο θερμοκήπιο με ενδημικά φυτά της περιοχής Minas Gerais και μπορούμε να φιλοξενήσουμε πάνω από ένα εκατομμύριο δέντρα» είπε σε παλαιότερη συνέντευξή της η Λέλια – νούμερα που από τότε έχουν βελτιωθεί! Το πρότζεκ συνάντησε πολλές πρακτικές και οικονομικές δυσκολίες, αφού ακόμα και οι τοπικές κοινότητες δεν είδαν στην αρχή με καλό μάτι την κίνηση αυτή. Τα τέσσερα πρώτα χρόνια του Ινστιτούτου ήταν πάρα πολύ δύσκολα.

Δεν ήταν μόνο ότι έπρεπε κάθε τρεις και λίγο να βρίσκουν χρήματα από χορηγούς – όπως δηλώνουν σε συνέντευξή τους. Το 50% των φυτών που φυτεύτηκαν αρχικά ξεράθηκαν, είτε γιατί μπήκαν στο έδαφος πολύ νωρίς και έριξε πολλή βροχή, είτε γιατί μπήκαν πολύ αργά και η βροχή άργησε να έρθει. Κάθε δενδρύλλιο έπρεπε να αντιμετωπίσει σκληρές συνθήκες για να επιβιώσει.

Με πολύ κόπο δημιουργήθηκε ένα νέο τροπικό δάσος, μέτρο το μέτρο, ημέρα την ημέρα. Τοποθετήθηκαν περίπου 2,7 εκατομμύρια δέντρα, περίπου 300 ποικιλίες φυτών, λουλούδια, θάμνοι και δέντρα που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Κάτω από αυτά ή ανάμεσα από αυτά ζει ένας άλλος κόσμος, ένα θαυμάσιο ζωικό βασίλειο. Περίπου 172 διαφορετικά είδη πτηνών ζουν αυτή την νέα δημιουργημένη φύση, έντομα, ερπετά, θηλαστικά βρήκαν ένα καινούργιο σπίτι.

Αυτή η πρώτη ιδέα -που ήταν αρχικά μια βοήθεια για τη βασανισμένη ψυχή του Σαλγάδο - γέννησε ένα μικρό κατάφυτο παράδεισο, και τον στόχο να εφαρμοστεί και αλλού! Οι Salgados έχουν επενδύσει πάνω από 23 εκατομμύρια δολάρια - από τα δικά τους χρήματα – με το project να κοστίζει περίπου 600.000 δολάρια το χρόνο. Κάποια χρόνια πριν από το θάνατό του, ο ηθοποιός Ρόμπιν Γουίλιαμς έδωσε χρήματα για το Ινστιτούτο, ενώ και ο πρίγκιπας Αλβέρτος του Μονακό συνδράμει συχνά. Βοήθεια έρχεται από δωρεές και από μεγάλες εταιρίες σε όλο τον κόσμο.

Σε συνέντευξή του ο Σαλγάδο περιγράφει πώς ξετυλίχθηκε η ιστορία του Terra. «Στην αρχή δεν ήξερα αν αξίζει τον κόπο. Αποφάσισα να φυτέψω δέντρα και σήμερα είμαι ευτυχισμένος που το έκανα. Πολλοί αγρότες ακολούθησαν αυτά τα βήματα και έχω στόχο 50.000 ιδιοκτήτες γης στο Rio Doce Valley - μία μεγάλη περιοχή περίπου ανάλογη με την Πορτογαλία - να συμμετέχουν στο πρόγραμμα αυτό που θα μπορούσε να δημιουργήσει μία αλυσίδα μικρών δασών, τα οποία θα απορροφούν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.
Ο χρόνος τρέχει και οι ειδικοί φοβούνται ότι το κλίμα θα αλλάξει πιο γρήγορα από ό,τι τα δέντρα θα μπορούν να μεγαλώσουν και αυτό θα δημιουργήσει ένα πρόβλημα τις μελλοντικές ελπίδες αναδάσωσης σε μία περιοχή που θα γίνεται όλο και πιο ξηρή. Αλλά ακόμα και αν οι ειδικοί έχουν δίκιο οι άνθρωποι δεν έχουν άλλη εναλλακτική. Από την αρχή πιστέψαμε ότι είναι σημαντικό να δράσουμε μαζί με τους ανθρώπους που μένουν εδώ και όχι αντίθετα από τις απόψεις τους. Όσο σημαντικές και να είναι οι συζητήσεις και οι συσκέψεις για την αλλαγή του κλίματος και την κλιματική κρίση, αυτοί που πρέπει να ενεργοποιηθούν είναι όλοι όσοι τους επηρεάζει - γιατί κατά τα άλλα θα παραμείνει μόνο στα λόγια.

Βλέπουμε παροτρύνσεις όπως «Δώσε ένα δολάριο και φύτεψε ένα δέντρο», αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι. Το να φυτέψεις ένα δέντρο είναι σαν να έχεις ένα παιδί. Πρέπει να το προστατέψεις, αλλιώς δεν θα μπορέσει να επιβιώσει. Αυτό σημαίνει επαγρύπνηση. Φροντίζουμε αυτά τα δέντρα μέχρι να γίνουν πέντε ετών και μετά είναι ελεύθερα στη φύση. Μετά το οικοσύστημα θα είναι ικανό να συντηρήσει το δέντρο και το δέντρο θα είναι ικανό να προστατέψει τον εαυτό του. Που σημαίνει ότι εδώ γίνεται μία δουλειά περισσότερη από το να δώσω ένα δολάριο και να φυτέψω ένα δέντρο. Αυτό είναι ένα ψέμα. Αλήθεια κοστίζει πολύ περισσότερο να φυτέψεις ένα δέντρο.

Στο κτήμα έχουμε ένα δέντρο 15 μέτρα ψηλό και είναι τόσο εντυπωσιακό. Όταν πηγαίνεις κοντά σε αυτό το δέντρο νιώθεις την «ποσότητα» της ζωής που μπορείς να βρεις σε αυτό. Και βλέποντας την ανάπτυξη αυτού του δέντρου, αναπτυχθήκαμε και εμείς».

Βλέποντας τη Γη να ξαναζωντανεύει… ο Σαλγάδο αποφάσισε να ξαναπιάσει την κάμερά του και να δημιουργήσει το ανεπανάληπτο φωτογραφικό project Genesis. Ένα πρότζεκτ που θα απαθανάτιζε και θα εξερευνούσε τις ομορφιές σε κάποιες από τις πλέον ανέγγιχτες γωνίες του πλανήτη γη. Το Genesis γεννήθηκε μέσα από το Terra Ιnstitute. Τι είπε ο ίδιος για την εμπειρία αυτή;

«Για μένα τα ταξίδια για το Genesis ήταν το μεγαλύτερο δώρο της ζωής μου. Παλιότερα πίστευα ότι όλα ήταν ένα νεκρό τοπίο και ανακάλυψα ότι τα πάντα είναι ζωντανά. Πριν κάνω το Genesis ασχολήθηκα για πολλά χρόνια με το project Exodus. Ήταν τα πιο δύσκολα χρόνια της ζωής μου. Ειδικά στη Ρουάντα, στην γενοκτονία της Ρουάντα, είδα αποτρόπαια πράγματα και έχασα την πίστη μου στην ανθρωπότητα. Σταμάτησα να παίρνω φωτογραφίες και έπαθα κατάθλιψη. Είχα πολλά προβλήματα, σωματικά, ο οργανισμός μου άρχισε να επιτίθεται στο σώμα μου. Τελείως τυχαία εκείνη την εποχή ο πατέρας μου ήθελε να μας δώσει τη φάρμα στη Βραζιλία και πήραμε την απόφαση να φτιάξουμε το δάσος.

Εκείνη τη στιγμή δεν πίστευα σε τίποτα, δεν πίστευα ότι η ανθρωπότητα μπορεί να συνυπάρξει. Όταν άρχισα να φροντίζω το δάσος, μου δημιουργήθηκε ένας μεγάλος ενθουσιασμός, ήταν η πρώτη φορά που χάρηκα τόσο πολύ. Και βλέποντας και τα ζώα να επιστρέφουν, ένιωσα την ανάγκη να ξαναφωτογραφίσω και τότε γεννήθηκε το Genesis. Είπαμε να πάμε σε όλο τον κόσμο και να βρούμε τι υπάρχει εκεί ακόμα για να φωτογραφηθεί». 

Για την κλιματική αλλαγή ο Σαλγάδο έχει αναφέρει: «Δεν είμαι πολύ αισιόδοξος για το ανθρώπινο γένος. Για τον τρόπο που οργανώνουμε την κοινωνία μας, που συμπεριφερόμαστε στα είδη της γης και στον πλανήτη μας. Αυτές τις μέρες δεν ανήκουμε σε αυτόν τον πλανήτη πια. Οι άνθρωποι που ζουν στο  Σάο Πάολο στο Ρίο ντε Τζανέιρο δεν μένουν στη Βραζιλία πια. Οι άνθρωποι που μένουν στη Σαγκάη ή στο Πεκίνο δεν μένουν στην Κίνα πλέον. Είμαστε εξωγήινοι στον πλανήτη μας. Έχουμε φύγει από τον πλανήτη. Για αυτό και τελείωσα το Genesis με μία αισιοδοξία, όχι για μας, αλλά για τον πλανήτη. Θα παραμείνει ζωντανός και η αισιοδοξία μου σήμερα είναι για τη Γη, και για το ότι ξέρω ποιος είμαι. Είμαι ένα είδος ανάμεσα στα άλλα και όλα είμαστε σημαντικά».

Και συνέχισε λέγοντας με συγκίνηση: «Σήμερα τα δάση πέθαναν. Η κλιματική κρίση για την οποία ακούγαμε κάποτε, είναι εδώ. Αν θέλουμε να επιβιώσουμε σε αυτή την κοινωνία πρέπει να ξαναχτίσουμε κάποια από τα αυτά που καταστρέψαμε. Είναι πρόβλημα όλων μας και πρέπει να το κάνουμε όλοι μαζί. Χρειαζόμαστε τα δέντρα. Που με το οξυγόνο τους καθαρίζουν τον αέρα. Άρα η απάντηση είναι στο φυτέψουμε δέντρα. Και η  κοινωνία με την τρομακτική η κατανάλωση είναι ένα θέμα που πρέπει να συζητηθεί. Ίσως πρέπει να αλλάξουμε τις συνήθειες κατανάλωσης ενέργειας. Ζούμε σε μία κοινωνία που τα ανθρώπινα όντα ζητάνε περισσότερο από τον πλανήτη από ό,τι ο πλανήτης μπορεί να δώσει. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι και πρέπει να σκεφτούμε τι θέλουμε, τι είναι καλό για την ανθρωπότητα».

ΠΗΓΗ ethnos.gr

Με πληροφορίες από Guardian, BBC, Ιnstitutoterra.org.